POROZUMIEWANIE SIĘ Z LUDŹMI

scenariusz lekcji

Gimnazjum w Góralicach

Beata Izabela Gębala

Treści:

• Definicja komunikowania się.

• Zjawiska, funkcje związane z komunikowaniem.

• Sposoby porozumiewania się.

• Bariery komunikacyjne.

Cele:

• Kształtowanie umiejętności komunikowania się.

• Zapoznanie z barierami komunikacyjnymi.

• Uświadomienie roli właściwego komunikowania się i własnej odpowiedzialności za budowanie więzi interpersonalnych.

Metody i techniki pracy z grupą:
"Burza mózgów", rozmowa kierowana, miniwykład, psychodrama.

Środki dydaktyczne:
Arkusze szarego papieru, pisaki, kartki z wypisanymi barierami komunikacyjnymi.

Przebieg lekcji

• Nauczyciel wprowadza uczniów w zagadnienia dotyczące tematu. Zadaje im pytanie:
  Z czym kojarzy Wam się słowo komunikacja?
  Nauczyciel zapisuje na tablicy skojarzenia podawane przez uczniów

Komunikację, czyli porozumiewanie się, możemy zdefiniować, jako proces wymiany poglądów, opinii, myśli.  

• Nauczyciel mówi:
  Porozumiewanie się z ludźmi może być łatwe lub trudne. W rozmowie z obcokrajowcem będzie trudne, jeśli nie znamy danego języka. Ale czy nie zdarzyła Wam się sytuacja, gdy nie mogliście porozumieć się z kimś znajomym? Czasami prosicie o coś rodziców i też macie wrażenie, że nie możecie się nawzajem zrozumieć. Takich sytuacji jest wiele w życiu każdego z nas.

• Nauczyciel zadaje pytanie.
  Pomyślcie przez chwilę i odpowiedzcie: jakie to są sytuacje, gdy porozumienie między ludźmi jest utrudnione lub niemożliwe?
  Aby uniknąć trudności w porozumiewaniu się, warto nabyć pewnych umiejętności.
  Proponuję ćwiczenia, które ułatwią Wam komunikację z innymi ludźmi.

ĆWICZENIE 1  

Nauczyciel zawiesza na tablicy arkusz papieru, na którym wypisane są warunki, dzięki którym porozumiewanie jest możliwe. Uczniowie stawiają kreskę przy tym warunku, który uważają za najważniejszy. Następnie zliczamy, które z nich otrzymały najwięcej punktów.

Wykaz warunków:

• język prosty i zrozumiały

• gotowość porozumienia u obu stron

• zaufanie

• otwartość

• szczerość

• zgodność słów z językiem ciała i gestów

• zainteresowanie rozmową

• takt w rozmowie

• i inne

• Spróbujmy odpowiedzieć na pytanie:
  W jaki sposób się porozumiewamy?

• werbalnie - za pomocą słów, przekazywanych w ten sposób informacji,

• niewerbalnie - za pomocą gestów, postawy ciała, mimiki, tonu głosu, wyrazu twarzy, oczu, grymasu ust.

ĆWICZENIE 2 

Czterech uczniów wchodzi po kolei do klasy i każdy z nich

mówi inaczej dzień dobry w zależności od tekstu, jaki otrzymał.

• Powiedz dzień dobry - przed chwilą dowiedziałeś się, że

wygrałeś dużą sumę pieniędzy.

• Powiedz dzień dobry - tak, jak mówisz to w sklepie

(obojętnie).

• Przywitaj się z osobą, od której za chwilę będziesz coś

potrzebował.

• Powiedz dzień dobry - przed chwilą wyrządzono Ci krzywdę.

Przekaz słowny stanowi tylko 35% przekazywanych w ten sposób informacji, reszta (ok. 65%) należy do komunikacji niewerbalnej. Nieporozumienia pojawiają się, gdy występuje brak zgodności między przekazem werbalnym, a niewerbalnym. Im ta niezgodność jest większa, tym większe prawdopodobieństwo wystąpienia konfliktu lub zerwania komunikacji.

ĆWICZENIE 3

Spróbujcie wykonać następujące zadanie z koleżanką / kolegą - powiedzcie bez słów:

• nie lubię cię

• bądź moim przyjacielem

• chętnie cię posłucham

• podziwiam cię

• podziwiam cię

Zaobserwuj jaki bogaty jest język ciała.

• Efektywną komunikację mogą utrudnić tzw. bariery komunikacyjne - sformułowania, które stanowią niewidzialne przeszkody na drodze porozumiewania. Te bariery to:

  • Osądzanie - czyli narzucanie własnych wartości innym, rozwiązywanie cudzych problemów, krytykowanie, obrażanie, orzekanie, chwalenie w celu oceny lub manipulacji.

  • Decydowanie za innych - nawet jeśli jest podyktowane faktyczną troską o nich, gdy to robimy uzależniamy ludzi od nas, pozbawiamy możliwości samodzielnego rozwiązywania problemów. Zaliczamy tu grożenie, moralizowanie, rozkazywanie.

  • Uciekanie do cudzych problemów - czyli brak chęci zajmowania się nimi - to doradzenie bez dokładnego przeanalizowania sytuacji, zmienianie tematu, pocieszanie, aby wygasić kłopotliwe dla nas emocje.

ĆWICZENIE 4

Uczniowie w grupach przygotowują scenki przedstawiające konflikty między:
nauczyciel - uczeń
nauczyciel - rodzic
rodzic - dziecko
koledzy - koleżanki

Po odegraniu każdej ze scenek uczniowie wymieniają, jakie bariery utrudniały komunikowanie się. Najlepiej rozdać uczniom kartki z wypisanymi barierami komunikacyjnymi.

Podsumowanie:

Każdy z Was po dzisiejszej lekcji przyzna mi rację, że porozumiewanie ma ogromny wpływ na stosunki międzyludzkie. Brak umiejętności porozumiewania się może prowadzić do poczucia niższej wartości, może wyzwolić też agresję. Otwarta komunikacja wzmacnia natomiast stosunki międzyludzkie, sprzyja nawiązywaniu przyjaźni, podejmowaniu współpracy, buduje zaufanie i poczucie bezpieczeństwa.

Bibliografia

• Grabowscy M. i W., Zanim wybierzesz., Wydawnictwo Szkolne PWN Warszawa, 1998 r.

• Jachimska M., Grupa bawi się i pracuje., Wydawnictwo Unus, 1997 r.

• Wright N., Sztuka porozumiewania się., Warszawa, 1996 r.